Στο επιστημονικό άρθρο που θα διαβάσετε παρακάτω ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Άγις Γραφάκος αναλύει το πώς οι χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί αν διεισδύσουν στο δέρμα μας προκαλώντας βλάβες ενώ δίνει και συμβουλές προστασίας.
Του Άγι Γραφάκου, Δερματολόγου-Αφροδισιολόγου
Μια κλασσική ερώτηση στα τηλεοπτικά παιχνίδια γνώσεων είναι ποιό νομίζετε ότι είναι το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος. Η απάντηση φυσικά είναι το δέρμα, που πέρα από ένα φυσικό περίβλημα του σώματος, έχει πολλές άλλες λειτουργίες μεταξύ των οποίων η θερμορύθμιση και η αδιαβροχοποίηση του οργανισμού.
Τις τελευταίες ημέρες με τις χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στην Ελλάδα, αυτές οι ιδιότητες μας υπενθυμίζουν τη σπουδαιότητα του δέρματος για την άμυνα του οργανισμού και τη σημασία να φροντίζουμε για την καλή κατάστασή του. Θα αναφερθούν κάποια συνηθισμένα προβλήματα που προκαλεί το κρύο στο δέρμα και μερικοί απλοί τρόποι για την προστασία του.
Τα κρυοπαγήματα είναι μαζί με την υποθερμία τα πιο σημαντικά προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει το κρύο. Ενώ όμως η υποθερμία αφορά κυρίως ολόκληρο το σώμα και προκύπτει συνήθως από εμβάπτιση του πάσχοντος στο κρύο περιβάλλον (πχ κρύο νερό, χιονοστιβάδα) το κρυοπάγημα έχει να κάνει με το δέρμα και είναι αποτέλεσμα της πτώσης της θερμοκρασίας του δέρματος κάτω από τους 0οC οπότε το νερό των ιστών μετατρέπεται σε κρυστάλλους.
Το αποτέλεσμα μπορεί να κυμαίνεται από ένα ήπιο ερύθημα με ή χωρίς φυσαλίδες μέχρι νέκρωση των ιστών και γάγγραινα. Η θεραπεία συνίσταται στη βαθμιαία και όχι απότομη αναθέρμανση, κυρίως με χλιαρό νερό 35-40 οC, αποφυγή τριβής της περιοχής ή χρήσης θερμαντικών σωμάτων και χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων, ενώ η περαιτέρω αντιμετώπιση εξαρτάται από το βαθμό της βλάβης.
Το αλκοόλ δεν έχει κανένα ρόλο στην αντιμετώπιση των κρυοπαγημάτων και γενικότερα πρέπει να αποφεύγεται αν δεν υπάρχει επαρκής ένδυση αφού η περιφερική αγγειοδιαστολή που προκαλεί οδηγεί σε μεγαλύτερη απώλεια θερμότητας.
Οι χιονίστρες ή χείμετλα είναι βλάβες που εμφανίζονται κυρίως σε περιοχές με φτωχή αιμάτωση όπως τα δάχτυλα άνω και κάτω άκρων, η μύτη και τα αυτιά, συνήθως σε άτομα που έχουν κάποια διαταραχή στην περιφερική κυκλοφορία.
Γενικά είναι πιο πιθανό να παρουσιαστούν σε όσους φορούν λεπτές κάλτσες, λεπτά ή σφιχτά γάντια και στενά παπούτσια, καταστάσεις που επιβαρύνουν την κυκλοφορία του αίματος, ενώ η υγρασία του περιβάλλοντος και το κάπνισμα φαίνεται ότι αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισής τους.
Αντίστοιχα βασικό ρόλο στην αντιμετώπισή τους παίζει ο κατάλληλος ρουχισμός ενώ μπορεί σε δύσκολες και επίμονες περιπτώσεις να χρησιμοποιηθούν και αγγειοδιασταλτικά φάρμακα.
Μια σχετικά συνηθισμένη, περίεργης μορφολογίας διαταραχή του δέρματος που σχετίζεται έμμεσα με το κρύο είναι η δικτυωτή πελίδνωση ή ερύθημα ab igne. Πρόκειται για ένα ερυθηματώδες πλέγμα που εμφανίζεται σε περιοχές του δέρματος όπως οι μηροί και η κοιλιά, σε άτομα που κρατούν κοντά τους θερμοφόρες ή ηλεκτρικές θερμάστρες.
Σταδιακά το ερύθημα αντικαθίσταται από μελάγχρωση του δέρματος ή οποία μπορεί να είναι και σχετικά μόνιμη. Η θεραπεία συνίσταται στην αποφυγή έκθεση σε πηγές θερμότητας από τόσο κοντινή απόσταση και τοπικά αναπλαστικά σκευάσματα.
Άλλες πιο ήπιες καταστάσεις που προκαλούνται από τη χαμηλή θερμοκρασία, ιδίως αν συνδυάζεται με άνεμο είναι μια τάση για ξηροδερμία και ευερέθιστο δέρμα, ιδίως στα ακάλυπτα μέρη του σώματος όπως το πρόσωπο και τα χέρια.
Ο κρύος χειμωνιάτικος αέρας είναι πιο ξηρός από τον αντίστοιχο των θερινών μηνών οπότε η χρήση ενυδατικών κρεμών κατάλληλων για την αντίστοιχη περιοχή του δέρματος επιβάλλεται ενώ καλό είναι να επαναλαμβάνεται η εφαρμογή τους μέσα στην ημέρα.
Συνοψίζοντας, όπως ισχύει σε όλες τις καταστάσεις, η πρόληψη είναι καλύτερη από την αντιμετώπιση για τα προβλήματα από το κρύο που μπορεί να εμφανιστούν στο δέρμα. Ζεστά αλλά άνετα ρούχα, αποφυγή αλκοόλ, περιορισμός καπνίσματος, ενυδατικές κρέμες και κρέμες φραγμού καθώς και προοδευτική αναθέρμανση όταν αλλάζουμε απότομα περιβάλλον μπορούν να μας απαλλάξουν από τις αρνητικές συνέπειες της χαμηλής θερμοκρασίας.
Άγις Γραφάκος
Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος
Αισθητική Δερματολογία-Δερματοχειρουργική
