
Έλενα Χουλιάρα: Η φαρμακευτική δαπάνη και η στήριξη της καινοτομίας είναι κρίσιμη επένδυση, όχι μόνο κόστος
Η Έλενα Χουλιάρα, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος AstraZeneca Ελλάδας & Κύπρου στο HealthReport.gr
Για τα νέα καινοτόμα φάρμακα που αποτελούν επένδυση για τη χώρα μας, αλλά και για τις εκλογές του ΣΦΕΕ μιλά μεταξύ άλλων στο HealthReport.gr η Έλενα Χουλιάρα, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος AstraZeneca Ελλάδας & Κύπρου.
Η κ. Έλενα Χουλιάρα σε μία εφ’ όλης της ύλης συνέντευξή της αναφέρεται λεπτομερώς στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σήμερα οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, ενώ μιλά και για τις εκλογές στον Σύνδεσμο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) στις οποίες θα είναι και η ίδια υποψήφια.
1. Η φαρμακοβιομηχανία βρίσκεται σε μία κρίσιμη καμπή λόγω των υψηλών παρακρατήσεων και των επιβαρύνσεων (clawback), όπως ισχυρίζεται ο κλάδος. Ποιες θεωρείτε ότι θα είναι οι επιπτώσεις εάν δεν αλλάξει η πολιτική στο φάρμακο άμεσα;
Είναι αλήθεια ότι ο προϋπολογισμός δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης που προέκυψε στη διάρκεια της κρίσης ήταν εξαρχής αναντίστοιχος της πραγματικής κατανάλωσης φαρμάκων στην Ελλάδα, ενώ οι όποιες ελάχιστες αυξήσεις που δόθηκαν στη συνέχεια ήταν επίσης ανεπαρκείς σε σχέση με τις ανάγκες των ασθενών στην Ελλάδα.
Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια, έχουν νομοθετηθεί μέτρα που πλήττουν δυσανάλογα την καινοτόμο φαρμακοβιομηχανία, με αποτέλεσμα σημαντική αύξηση των επιστροφών, ιδιαίτερα στα σκευάσματα που διατίθενται μέσω των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ και των νοσοκομείων. Για όλες τις φαρμακευτικές εταιρείες και κυρίως για την καινοτόμο βιομηχανία, αυτό έχει προφανώς άμεσες συνέπειες και αντίκτυπο στο σχεδιασμό για το μέλλον και βάλλει την βιωσιμότητα του κλάδου.
2. Τα επιπλέον 300 εκατ. που θα προστεθούν στη δαπάνη δεν θα διευκολύνουν τις συνθήκες;
Αξιολογούμε ότι θα είναι ένα μέτρο προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς θα καλύψει μέρος της απόκλισης μεταξύ της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης και των πραγματικών αναγκών των ασθενών στην Ελλάδα. Επιπροσθέτως, μέσω του διαμερισμού του ποσού ανάμεσα στα τρία κανάλια, όπως αυτός έχει τουλάχιστον επικοινωνηθεί προφορικά, φαίνεται ότι η Πολιτεία αναγνωρίζει την ασυμμετρία στο ύψος των επιστροφών μεταξύ των τριών καναλιών διάθεσης.
Αυτό όμως που κατά την άποψή μου προέχει είναι να αντιληφθούμε γενικότερα και επί της αρχής ότι η φαρμακευτική δαπάνη -και ειδικότερα η δαπάνη που αφορά στη στήριξη της καινοτομίας- αποτελεί κυρίως επένδυση. Και αυτή η επένδυση στο τέλος της ημέρας, οδηγεί σε ουσιαστικές εξοικονομήσεις και στήριξη της απρόσκοπτης πρόσβασης των ασθενών στις βέλτιστες θεραπείες. Είναι μία επένδυση για το παρόν και το μέλλον αυτής της γενιάς αλλά και των μελλοντικών. Για την υγεία τους και την ποιότητα της ζωής τους.
3. Λόγω ακριβώς αυτής της οικονομικής στενότητας που δημιουργείται στις φαρμακευτικές επιχειρήσεις, γίνονται απολύσεις στελεχών και εργαζομένων; Γιατί είναι ένα θέμα που δεν θίγουν ποτέ οι εκπρόσωποι του κλάδου;
Θα μιλήσω για την AstraZeneca. Είμαστε μία εταιρεία που επενδύουμε στην επιστημονική έρευνα πάνω από 10 δις δολάρια ετησίως. Είναι περίπου το ένα τέταρτο του τζίρου μας. Την τριετία 2023-2025 η AstraZeneca αναμένεται να λάβει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) για 11 νέα φάρμακα και 47 ενδείξεις.
Αντιστοίχως επενδύουμε και στο ανθρώπινο δυναμικό μας. Σήμερα, στην Ελλάδα απασχολούμε 260 εργαζόμενους, το 80% των οποίων, είναι υψηλής εξειδίκευσης. Επανέρχομαι, λοιπόν, στην προηγούμενη προσέγγισή μου. Η δημόσια χρηματοδότηση για το φάρμακο είναι και πρέπει να εκλαμβάνεται ως επένδυση. Αυτή η επένδυση είναι που προστατεύει αλλά και ενισχύει την απασχόληση, όπως και την οικονομική ανάπτυξη γενικότερα.
4. Επί σειρά ετών οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις διαμαρτύρονται για την περιορισμένη δαπάνη αλλά και για τα μέτρα που εφαρμόζονται από τις κυβερνήσεις. Μάλιστα συχνά μιλούν για αποχώρηση από τη χώρα ή και για τη μη διάθεση νέων καινοτόμων φαρμάκων στην ελληνική αγορά. Τι ισχύει τελικά; Είναι πράγματι υπαρκτός ο κίνδυνος;
Αρχικά να ξεκαθαρίσω ότι στόχος όλων μας είναι ο κάθε ασθενής να έχει πρόσβαση στην κατάλληλη θεραπεία οποτεδήποτε τη χρειάζεται. Από την πλευρά μας, στην AstraZeneca καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε αυτό να είναι σταθερά εφικτό. Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε όλοι είναι ότι η επιβάρυνση της καινοτομίας με υπερβολικές επιστροφές σίγουρα δεν λειτουργεί ενισχυτικά προς αυτό τον στόχο.
5. Υπάρχουν φάρμακα που έχουν αποσυρθεί από την ελληνική αγορά ή άλλα που δεν έχουν διατεθεί; Διότι οι εκάστοτε υπουργοί Υγείας ισχυρίζονται πως με έναν τρόπο – μέσω έκτακτων εισαγωγών – τα φάρμακα φθάνουν στους ασθενείς.
Θα σας απαντήσω αναφέροντας τα βασικά αποτελέσματα της πιο πρόσφατης σχετικής έρευνας που διεξάγει κάθε χρόνο η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EFPIA) σε συνεργασία με την IQVIA, το W.A.I.T. Indicator 2022.
Σύμφωνα με την έρευνα, τον Ιανουάριο του 2023, οι ασθενείς στην Ελλάδα είχαν οποιουδήποτε βαθμού πρόσβαση μόνο σε 90 από τα 168 φάρμακα που είχαν λάβει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκου (ΕΜΑ) την περίοδο 2018-2021. Στο 42% εξ αυτών οι ασθενείς στην Ελλάδα είχαν πλήρη πρόσβαση ενώ στο 58% εξ αυτών είχαν περιορισμένη πρόσβαση.
Σε ότι αφορά στο ερώτημά σας σχετικά με εναλλακτικούς τρόπους πρόσβασης των ασθενών στη θεραπεία τους, μου δίνετε τη δυνατότητα να επαναλάβω τη θέση μας σχετικά με τον ρόλο του ΙΦΕΤ. Το ΙΦΕΤ προφανώς δεν είναι και δεν μπορεί να θεωρείται ένα ακόμα κανάλι που εξασφαλίζει στη χώρα μας ισότιμη πρόσβαση των ασθενών στην καινοτομία.
6. Γιατί θεωρείτε ότι το μέλλον της υγείας μας και η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας που λαμβάνουμε εξαρτώνται από τη στήριξη στη φαρμακευτική καινοτομία;
Η φαρμακευτική καινοτομία προσφέρει θεραπευτικές επιλογές που βελτιώνουν ή ακόμη και εξασφαλίζουν τη θεραπεία των ασθενών και την ποιότητα ζωής τους. Οι ασθενείς ζουν περισσότερο, ζουν καλύτερα, η συμβολή στην καθημερινότητά τους είναι καθοριστική.
Ταυτόχρονα συνεισφέρει σημαντικά στη μείωση των δαπανών υγείας, μειώνοντας τα έξοδα που σχετίζονται με νοσηλείες και μακροχρόνια φροντίδα. Ακόμα και η εμπειρία του παρελθόντος μάς δείχνει ότι η αύξηση του προσδόκιμου ζωής των Ευρωπαίων έως και 30 χρόνια τον περασμένο αιώνα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα καινοτόμα φάρμακα.
Η εμπειρία των προηγούμενων 100 χρόνων δείχνει ότι το ένα τρίτο της οικονομικής ανάπτυξης των προηγμένων οικονομιών αποδίδεται στην καλύτερη υγεία των ανθρώπων. Τα φάρμακα συνέβαλαν καθοριστικά όχι μόνο στην αύξηση του προσδόκιμου και στην ίδια την ποιότητα της ζωής αλλά οδήγησαν και σε αυξημένη παραγωγικότητα και φυσικά σε σημαντικές εξοικονομήσεις ευνοώντας τους ασθενείς, τις οικογένειές τους, τους φροντιστές τους και προφανώς την κοινωνία ευρύτερα.
Σήμερα, μάλιστα, η φαρμακευτική καινοτομία -στηριζόμενη σταθερά στην επιστημονική έρευνα και στην αξιοποίηση των big data και της τεχνητής νοημοσύνης- κινείται με εντυπωσιακά ταχύτερους ρυθμούς. Έχουμε δει μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τις επαναστατικές ανακαλύψεις που μας περιμένουν, όπως η θεραπεία του καρκίνου και οι off-the-shelf γονιδιακές θεραπείες.
7. Το 2023 οι επιστροφές στο νοσοκομειακό κανάλι λόγω και των κλειστών προϋπολογισμών θα ξεπεράσουν πράγματι το 80% παρά την ενίσχυση με τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης;
Αν κάτι τέτοιο ισχύσει προφανώς θα είναι μια ιδιαιτέρως αρνητική και ανησυχητική εξέλιξη και θέλω να είμαι αισιόδοξη ότι δεν πρόκειται να συμβεί. Με αφορμή αυτή την ερώτηση, θα ήθελα να αναδείξω και το θέμα της σημαντικής καθυστέρησης με την οποία ενημερωνόμαστε για την εξέλιξη της δαπάνης και των επιστροφών, ιδίως στο νοσοκομειακό κανάλι. Προφανώς αυτό δεν βοηθά ούτε την προβλεψιμότητα, ούτε το επιχειρείν.
8. Σύντομα οι εκπρόσωποι των φαρμακευτικών επιχειρήσεων θα είστε υποψήφιοι για το νέο ΔΣ του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ). Γιατί οι συνάδελφοί σας να αναδείξουν εσάς στο νέο ΔΣ;
Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, είναι επιτακτική η ανάγκη να συνδιαμορφώσουμε μία μακροχρόνια πολιτική φαρμάκου η οποία θα εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα αλλά και την προβλεψιμότητα τόσο του συστήματος υγείας όσο και του κλάδου μας συνολικά -πολυεθνικής και ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, εξωνοσοκομειακού και νοσοκομειακού φαρμάκου.
Χρειαζόμαστε πολιτικές που θα ενισχύουν τη μετάβαση από αυτό που αποκαλούμε «περίθαλψη ασθενών» σε συνολική «υγειονομική κάλυψη του συνόλου του πληθυσμού». Με έμφαση στην πρόληψη, τον προσυμπτωματικό έλεγχο, στην έγκαιρη διάγνωση και στην πρόσβαση στις βέλτιστες θεραπείες.
Στην προσπάθεια αυτή, απαιτείται στοχευμένη και μεθοδική συνεργασία.
Τόσο του κλάδου μας με τους αρμόδιους φορείς που έχουν την ευθύνη των πολιτικών αποφάσεων, όσο και δυναμική συνεργασία και συντονισμό όλων των μελών μας, των εκπροσώπων της φαρμακευτικής βιομηχανίας.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ρόλος του ΣΦΕΕ είναι καθοριστικός και η συνδρομή του απολύτως απαραίτητη. Γι’ αυτό άλλωστε είμαι αποφασισμένη να συνεχίσω να συμβάλλω και προσωπικά προς αυτήν την κατεύθυνση, εφόσον τα μέλη του Συνδέσμου μας μου εμπιστευθούν εκ νέου μία θέση στο Διοικητικό του Συμβούλιο, στις εκλογές της 19ης Απριλίου.
9. Το τελευταίο διάστημα υπάρχει μία αμφισβήτηση στην ατμόσφαιρα σχετικά με το αν ο ΣΦΕΕ μπορεί τελικά να επηρεάσει την ηγεσία του υπουργείου Υγείας ώστε τα μέτρα που θα ληφθούν να συμβάλουν προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης προστατεύοντας ταυτόχρονα τις θεραπείες των ασθενών. Τι απαντάτε σε αυτό;
Προσωπικώς, δεν έχω αντιληφθεί κάτι τέτοιο. Απεναντίας ο ΣΦΕΕ, με τις 59 εταιρείες μέλη του, τόσο διεθνείς όσο και ελληνικές, είναι ο φορέας που εκπροσωπεί όλο το φάσμα της φαρμακοβιομηχανίας στην χώρα. Επιπροσθέτως, τα τελευταία σαράντα και πλέον χρόνια, με τις πρωτοβουλίες, τις προτάσεις και τις παρεμβάσεις του στο δημόσιο διάλογο, έχει αναδειχθεί σε ισότιμο και αξιόπιστο συνομιλητή της Πολιτείας.
10. Και επειδή τα τελευταία χρόνια συζητάμε στη χώρα για την υποεκπροσώπηση των γυναικών στα κέντρα λήψεως αποφάσεων, θεωρείται πως είναι ένας ακόμη λόγος να είστε στο νέο ΔΣ του ΣΦΕΕ;
Θεωρώ γενικότερα ότι σε κάθε φορέα η ισότιμη εκπροσώπηση των γυναικών είναι βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Σε ό,τι αφορά τις εκλογές για το νέο ΔΣ του ΣΦΕΕ, ευελπιστώ στην ανανέωση της εμπιστοσύνης των μελών του Συνδέσμου μας, βασιζόμενη, στις απόψεις και τις θέσεις μου, στην εμπειρία και τη γνώση που έχω αποκτήσει μετά από περισσότερα από 20 χρόνια στον κλάδο μας, στη δέσμευσή μου να συμβάλλω ενεργά στο έργο του Συνδέσμου αλλά και με τη δυναμική της θέσης της Προέδρου και Διευθύνουσας Συμβούλου της AstraZeneca Ελλάδας & Κύπρου, μίας εκ των κορυφαίων φαρμακευτικών εταιρειών στον κόσμο.
11. Εκτιμάτε ότι ο ΣΦΕΕ πρέπει να αλλάξει τον τρόπο προβολής των θεμάτων που απασχολούν τον κλάδο; Θεωρείτε ότι πρέπει να βρεθεί ένας πιο αποτελεσματικός τρόπος; Γιατί τα βασικά προβλήματα δεν έχουν λυθεί
Θεωρώ ότι ο ΣΦΕΕ καλείται να συμμετέχει καθοριστικά, με βάση τη θεσμική του αποστολή, στη συνδιαμόρφωση αλλά και υλοποίηση κρίσιμων πολιτικών, με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και τη βιωσιμότητα του συστήματος Υγείας προς όφελος των ασθενών.
Ταυτόχρονα, όπως γνωρίζετε, ο κλάδος μας συνεισφέρει και θα συνεχίσει να συνεισφέρει σημαντικά στο ΑΕΠ της χώρας και στην ενδυνάμωση του κοινωνικού της ιστού. Στο πλαίσιο, λοιπόν, του θεσμικού μας ρόλου και αποστολής μας, απαιτείται σταθερή μεθοδική και δυναμική συνεργασία μεταξύ όλων όσων μετέχουν στο χώρο του φαρμάκου, συμπεριλαμβανομένων των μελών μας, των υπόλοιπων συνδέσμων και των αρμόδιων φορέων που έχουν την ευθύνη των πολιτικών αποφάσεων και της υλοποίησης αυτών.