Φυματίωση: Τι είναι και πώς κολλάει

Η φυματίωση που καταγράφει σημαντική αύξηση στην Ελλάδα, με το πιο πρόσφατο κρούσμα να είναι ένα 2χρονο παιδάκι από την Καβάλα έθεσε σε συναγερμό τις υγειονομικές υπηρεσίες.

Όπως εξηγούν οι ειδικοί του ΕΟΔΥ η φυματίωση είναι λοιμώδες νόσημα που προκαλείται από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και σπανιότερα από άλλους τύπους μυκοβακτηριδίων. Το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης, συνήθως προσβάλλει τους πνεύμονες, αλλά μπορεί να προσβάλει και οποιοδήποτε όργανο του σώματος.

Πώς μεταδίδεται η φυματίωση;

Μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο με την εισπνοή σταγονιδίων που περιέχουν μυκοβακτηρίδια. Τα άτομα με πνευμονική φυματίωση αποβάλλουν πολύ μικρά τέτοια σταγονίδια με τον βήχα, το φτάρνισμα και τη δυνατή ομιλία. Τα άτομα αυτά μεταδίδουν συνήθως τη νόσο στους ανθρώπους που είναι σε στενή επαφή μαζί τους αρκετές ώρες κάθε μέρα, όπως η στενή οικογένειά τους ή συγκάτοικοι στο ίδιο σπίτι.

Η φυματίωση δε μεταδίδεται μέσω της κοινής χρήσης αντικειμένων, όπως με τα ρούχα, τα σεντόνια, τα κοινά πιάτα και μαχαιροπίρουνα, τα ποτήρια και τις τουαλέτες.

Τι σημαίνει η μόλυνση από μυκοβακτηρίδιο;

Οι περισσότεροι άνθρωποι που εισπνέουν τα μυκοβακτηρίδια μολύνονται, αλλά ο οργανισμός έχει την ικανότητα να αμυνθεί και να σταματήσει την ανάπτυξή τους. Με αυτό τον τρόπο τα μυκοβακτηρίδια γίνονται ανενεργά, αλλά παραμένουν στον οργανισμό και μπορεί να γίνουν ενεργά αργότερα. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν αναπτύσσουν ποτέ φυματίωση (ενεργό νόσο) και δεν μεταδίδουν τη νόσο σε άλλους. Επομένως, δεν έχουν συμπτώματα, συνήθως όμως έχουν θετική δερμοαντίδραση Mantoux. Τα άτομα αυτά λέμε ότι έχουν «λανθάνουσα φυματική λοίμωξη».

Από αυτούς, ένα ποσοστό 5-10%, και, ιδιαίτερα αυτοί που το αμυντικό τους σύστημα είναι εξασθενημένο, μπορεί να αναπτύξουν ενεργό φυματίωση κάποια στιγμή στο μέλλον.

Περισσότερο ευαίσθητα είναι τα μικρά παιδιά (βρέφη και νήπια) και οι ηλικιωμένοι, καθώς επίσης άτομα με διαβήτη, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, λευχαιμία ή λεμφώματα, άτομα με εθισμό στο αλκοόλ ή σε τοξικές ουσίες, άτομα που παίρνουν κορτικοστεροειδή ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, που είναι φορείς του HIV (του ιού που προκαλεί το AIDS), καθώς και άτομα με σοβαρό υποσιτισμό.

Πώς μπορώ να γνωρίζω αν έχω μολυνθεί;

Η εξέταση Mantoux, ένα δερματικό τεστ που βασίζεται στην ενδοδερμική ένεση μικρής ποσότητας φυματινικής πρωτεΐνης και διαβάζεται μετά από 2-3 ημέρες, είναι ο πιο συνήθης τρόπος ελέγχου της μόλυνσης από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης.

Η θετική δερμοαντίδραση Mantoux μπορεί να σημαίνει προηγούμενη μόλυνση με το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης, αλλά δε σημαίνει απαραιτήτως ενεργό νόσο.

Υπάρχει εμβόλιο;

Υπάρχει το εμβόλιο BCG, το οποίο συνιστάται σε βρέφη και μικρά παιδιά σε χώρες ή πληθυσμούς που η φυματίωση είναι σχετικά συχνή, διότι προλαμβάνει τις πολύ σοβαρές μορφές της νόσου. Προστατεύει από την πνευμονική φυματίωση περίπου το 50% όσων εμβολιάζονται, αλλά προστατεύει σε πολύ υψηλό ποσοστό από τη φυματιώδη μηνιγγίτιδα και τη διάσπαρτη (κεχροειδή) μορφή.

Στην Ελλάδα, μετά από εισήγηση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, έχει σταματήσει ο καθολικός εμβολιασμός των παιδιών με το εμβόλιο BCG. Με βάση τις εγκυκλίους του Υπουργείου Υγείας με αρ. πρωτ. Γ1α/Γ.Π.οικ.14680/16-5-2016 και Γ1α/Γ.Π.οικ.69076/16-9-2016 εμβολιασμός με το BCG συνιστάται πλέον να γίνεται :

1. Κατά τη γέννηση σε νεογνά αυξημένου κινδύνου (νεογνά μεταναστών από χώρες με υψηλό ή μέσο δείκτη φυματιώδους διαμόλυνσης ή που ζουν σε δυσχερείς συνθήκες, αθιγγάνων και άλλων ομάδων που ζουν σε συνθήκες ομαδικής διαβίωσης, μητέρων που έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV, οικογενειών που πρόκειται να μετακινηθούν σε χώρες με υψηλό ή μέσο δείκτη φυματιώδους διαμόλυνσης και νεογνά στο άμεσο περιβάλλον των οποίων υπάρχει άτομο με ενεργό φυματίωση, το οποίο δε συμμορφώνεται στη θεραπεία ή πάσχει από πολυανθεκτική νόσο και το παιδί δεν μπορεί να απομακρυνθεί).

2. Σε βρέφη και παιδιά μέχρι και την ηλικία των 5 ετών, που ανήκουν στις παραπάνω ομάδες αυξημένου κινδύνου και δεν έχουν εμβολιαστεί με BCG στη γέννηση.

Μπορεί να θεραπευτεί και πώς;

Η ενεργός φυματίωση κατά κανόνα μπορεί να θεραπευτεί πλήρως, πρέπει όμως να χορηγηθεί συνδυασμός αντιφυματικών φαρμάκων για αρκετούς μήνες, ανάλογα με την εντόπιση και την έκταση της νόσου. Συνήθως, μετά από 2 εβδομάδες κατάλληλης θεραπείας, το άτομο που νοσεί δεν μεταδίδει πια τα μυκοβακτηρίδια στους άλλους.

Έτσι, εάν το επιτρέπει η γενική του κατάσταση, και με τις κατάλληλες ιατρικές οδηγίες, μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του ασχολίες.

ΠΗΓΗ: ΕΟΔΥ