«Μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση» στο χώρο της Υγείας και του ΕΣΥ

«Μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση». Με τη φράση αυτή, που αποδίδεται στον Μάο-Τσε-Τούνγκ, θα μπορούσε να περιγράψει κανείς τη σημερινή εικόνα του ευρύτερου χώρου της Υγείας.
Βέβαια ό,τι συμβαίνει σήμερα, προφανώς δεν προέκυψε μέσα σε μια μέρα!

Η ιστορία αρχίζει πολύ πίσω, πριν από 40 χρόνια με την ίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ). Στα χρόνια, που μεσολάβησαν, πολλά έχουν συμβεί και πολλά έχουν προκύψει, ώστε να φτάσουμε στη σημερινή «θαυμάσια» κατάσταση…

Κατ’ αρχάς η οικονομική και μετέπειτα η υγειονομική κρίση ανέτρεψαν μια πορεία φαινομενικά ανοδική, με πολλές όμως αδυναμίες, που τις έκρυβαν η υπερπαραγωγή υπηρεσιών υγείας, η σχετική ευμάρεια του ιατρικού κλάδου και τα θετικά αποτελέσματα της δημόσιας υγείας (γεννητικότητα, προσδόκιμο επιβίωσης, ποιότητα υγείας πολιτών κλπ).

Έκρυβαν όμως και πολλές αδυναμίες, ιδίως τη σχετικά στασιμότητα του δημόσιου τομέα υγείας (έλλειψη αξιολόγησης και ποιοτικής ανέλιξης των στελεχών του, ανυπαρξία υγειονομικού χάρτη, απουσία προληπτικής Ιατρικής, πολυφαρμακία κλπ).

Η οικονομική κρίση ανέτρεψε την εικονική «καλή» κατάσταση μόνο και μόνο με την υποχρεωτική περικοπή της χρηματοδότησης του δημόσιου τομέα υγείας, με άμεση συνέπεια τη μείωση των αποδοχών του προσωπικού και την αδυναμία νέων επενδύσεων.

Αποτέλεσμα η μαζική φυγή των ιατρών προς τον ιδιωτικό τομέα και προς το εξωτερικό, που οδήγησε κυριολεκτικά στην αποψίλωση των δημόσιων νοσοκομείων.
Κι η «μπόμπα» έσκασε με την πανδημία!

Μέσα σε ελάχιστο χρόνο εκτινάχθηκαν οι ανάγκες σε υπηρεσίες υγείας και μάλιστα επείγουσες κι εξειδικευμένες, λόγω της μαζικής νόσησης πολλών πολιτών από την ίδια αιτία, δηλαδή τον κορωνοϊό.
Αν και οι αδυναμίες ήταν εμφανείς, η ανταπόκριση ήταν παραπάνω από επαρκής, σχεδόν ηρωική: κινητοποιήθηκαν όλες οι υγειονομικές δυνάμεις και η πανδημία «grosso-modo» ξεπεράστηκε, δυστυχώς με απώλειες σε ανθρώπινες ζωές.

Άφησε όμως πίσω της και καλά (αύξηση κλινών ΜΕΘ, ένα νέο εμβόλιο) και κακά (λειτουργικές αδυναμίες, χρόνια νοσούντες) σημάδια…
Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί και να επιβραβευθεί η συμβολή της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, δημόσιας και ιδιωτικής, που σήκωσε το βάρος της πρώτης αντιμετώπισης των ασθενών από COVID-19, βοηθώντας ουσιαστικά τα νοσοκομεία.

Και τώρα τί γίνεται;
Η προσπάθεια μεταρρύθμισης (κατ’ άλλους ιδιωτικοποίηση) των υπηρεσιών υγείας έχει αρχίσει εδώ και 25 – 30 χρόνια.
Οι υγειονομικές περιφέρειες αποτελούν μια πρώτη απόπειρα αποκέντρωσης της διοίκησης του υγειονομικού μας συστήματος. Όμως, ακόμη και σήμερα δεν αποτελούν παρά έναν ενδιάμεσο σταθμό ανάμεσα στο Υπουργείο Υγείας (ΥΥ) και τα νοσοκομεία, μαζί και τα Κέντρα Υγείας.

Όλες οι αποφάσεις εξακολουθούν να παίρνονται κεντρικά!
Οι μνημονιακές δεσμεύσεις επέβαλαν την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, που αποδείχθηκε μια σημαντική μεταρρύθμιση.

Σημαντική είναι και η δημιουργία του ΕΟΠΥΥ, χρειάζεται μόνο συνεχή μετεξέλιξη.
Ακολούθησαν κι άλλοι νεωτερισμοί, όπως ο οικογενειακός (μετέπειτα προσωπικός) ιατρός.
Τα απογευματινά ιατρεία αποτελούν μια ήδη εφαρμοσμένη μεταρρύθμιση στη λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων για πάνω από 20 χρόνια.

Η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) αρχίζει και υλοποιείται σταδιακά και με πολλά προβλήματα, που απορρέουν κυρίως από το γεγονός ότι όλα γίνονται κάτω από την πίεση της έλλειψης ιατρών και όχι με ένα σχεδιασμό σε βάθος χρόνου…
Υπάρχουν βέβαια και οι αναμενόμενες αντιδράσεις, ορμώμενες είτε από συντεχνιακά είτε από κομματικά κίνητρα.

Τα απογευματινά χειρουργεία αποτελούν το πιο πρόσφατο πεδίο σύγκρουσης του ΥΥ με τα κόμματα της Αντιπολίτευσης και τα συνδικαλιστικά σωματεία των ιατρών, έχοντας την πλήρη άρνηση τους (πχ ΕΙΝΑΠ). Αν και είναι ακόμη νωρίς, η εντύπωση είναι ότι θα προχωρήσουν, γιατί (παρά τις αντιδράσεις) οι γιατροί μάλλον θα επωφεληθούν.

Όμως το ΕΣΥ θα πρέπει να αλλάξει!
Και μια θεμελιακή αλλαγή, που προτείνεται από πολλούς ειδικούς περί την οργάνωση των υπηρεσιών υγείας, είναι η μετατροπή των νοσοκομείων σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ). Υπό τη μορφή αυτή τα νοσοκομεία θα μπορούν να οργανώσουν και να στελεχώσουν αυτόνομα τις υπηρεσίες τους, να ελέγξουν τα οικονομικά τους και να σχεδιάσουν τη μετεξέλιξη τους σε σύγχρονες κι αποδοτικές (όχι κερδοσκοπικές) μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας.

Στον ευρύτερο ιατρικό κόσμο, η πρόσφατη συνδιάσκεψη των ιατρικών συλλόγων από όλη την Ελλάδα, μαζί με τις επαγγελματικές ενώσεις των ιατρών και τις επιστημονικές εταιρείες, που έγινε στις 15 Μαρτίου 2015 με πρωτοβουλία του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, απέδωσε πολλές κι ενδιαφέρουσες προτάσεις, τόσο αναφορικά με το πρόσφατο νομοσχέδιο για τη Δημόσια Υγεία όσο και για τα ευρύτερα θέματα που απασχολούν τους γιατρούς.

Και το σημαντικότερο: ένωσε τις φωνές πολλών ιατρικών φορέων με όχι απαραίτητα ταυτόσημα συμφέροντα.
Με αυτό το γεγονός και μόνο, πράγματι σήμερα υπάρχει μεγάλη αναταραχή, που όμως αποτελεί θαυμάσια κατάσταση, που όλοι ελπίζουμε ότι θα οδηγήσει στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας.

Αναστάσιος Δ. Χατζής Παιδίατρος – Εντατικολόγος
Πρώην Συντονιστής Διευθυντής ΜΕΘ Νοσοκομείου Παίδων Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ