Μύθοι και Πραγματικότητα για τις κακοήθειες του πεπτικού σωλήνα

Πόσο μας αφορά, πως διαγιγνώσκονται και ποιες οι ενέργειες για την πλήρη ίαση στις κακοήθειες του πεπτικού σωλήνα.

Κάθε χρόνο στην Ευρώπη διαγιγνώσκονται περίπου 450.000 νέοι ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου από τους οποίους δυστυχώς οι μισοί περίπου χάνουν τη ζωή τους. Κατατάσσεται στη δεύτερη πιο συχνή αιτία απώλειας ζωής μετά την κακοήθεια του πνεύμονα έχοντας ξεπεράσει το μαστό και τον προστάτη.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μελέτης Καρκίνου οι άντρες βρίσκονται κατά 45% σε υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου εντέρου σε σχέση με τις γυναίκες. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι αυτό ίσως οφείλεται στο ότι οι άντρες είναι λιγότερο επιμελείς όσον αφορά τον τακτικό έλεγχο της υγείας τους, αλλά και επειδή πάσχουν πολύ πιο συχνά από κεντρικού τύπου παχυσαρκία ενώ καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες αλκοόλ.

Πόσο μας αφορούν οι κακοήθειες του πεπτικού σωλήνα

Το Παγκόσμιο Αντικαρκινικό Ινστιτούτο επισημαίνει ότι οι άνδρες είναι πιο ευπαθής ομάδα με τις στατιστικές να καταδεικνύουν ότι 1 στους 2 θα εμφανίσει τη νόσο κάποια στιγμή στη ζωή του σε κάποιο μέρος του σώματος τους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών είναι 1 στις 3. Αυτά τα στοιχεία οφείλουν να μας κινητοποιήσουν και να πάψει πια η λέξη καρκίνος να είναι θέμα taboo – που αναζητούμε τη λύση του μόνοι μας στο διαδίκτυο.

Μύθος: Κολονοσκόπηση και Γαστροσκόπηση γίνονται όταν έχουμε συμπτώματα ή συγγενείς με γνωστή κακοήθεια.

Πραγματικότητα: Κολονοσκόπηση και Γαστροσκόπηση γίνονται – όπως η μαστογραφία – μετά την ηλικία των 50 σε όλο τον υγιή πληθυσμό και χωρίς να προϋποθέτει κάποιο σύμπτωμα. Συστήνεται και σε μικρότερη ηλικία δε επί συγκεκριμένων ενδείξεων.

Διάγνωση

Έγκαιρη διάγνωση σημαίνει τις περισσότερες φορές και πλήρη ίαση.
Η διάγνωση γίνεται με σωστή λήψη ιστορικού, κλινική εξέταση και ενδοσκόπηση. Η γαστροσκόπηση/κολονοσκόπηση είναι πολύ πιο ειδική από την αξονική τομογραφία για το στομάχι και το έντερο γιαυτό και δεν επαφιόμαστε σε μία αρνητική για ευρήματα αξονική που έχει προηγηθεί.

Μύθος: Οι ετήσιες αιματολογικές εξετάσεις μπορούν να ανιχνεύσουν τη νόσο.

Πραγματικότητα: Οι αιματολογικές εξετάσεις είναι συνήθως φυσιολογικές στους καρκινοπαθείς στα αρχικά στάδια της νόσου και γιαυτό δεν αποτελούν screening της εξέτασης του παχέος εντέρου.

Μύθος: Στις ετήσιες εξετάσεις μας στέλνουμε και Καρκινικούς Δείκτες και επί αρνητικού αποτελέσματος εφησυχάζουμε.

Πραγματικότητα: Οι καρκινικοί δείκτες στέλνονται μόνο μετά από διάγνωση της κακοήθειας και με στόχο την παρακολούθηση μετά τη θεραπεία για πιθανότητα υποτροπής ή πριν το χειρουργείο ως δείκτης μη εξαιρεσιμότητας λόγω μεταστάσεων. Τις περισσότερες φορές οι καρκινικοί δείκτες είναι αρνητικοί στα αρχικά στάδια της νόσου.

Παράγοντες κινδύνου που οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψιν

Ηλικία: Ο κίνδυνος εμφάνισης ορθοκολικού καρκίνου αυξάνει με την αύξηση της ηλικίας.

Δίαιτα: Η δίαιτα είναι ο πιο σημαντικός περιβαλλοντικός παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση ορθοκολικού καρκίνου. Δίαιτα πλούσια σε κόκκινο κρέας (μοσχάρι, αρνί, χοιρινό) και επεξεργασμένο κρέας (χοτντογκς, κονσέρβες), πλούσια σε λιπαρά ή/και φτωχή σε φυτικές ίνες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης ορθοκολικού καρκίνου.

Η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ είναι επίσης παράγοντας κινδύνου.

Παχυσαρκία: Το αυξημένο βάρος αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση ορθοκολικού καρκίνου.

Καθιστική ζωή: Άτομα με μειωμένη φυσική δραστηριότητα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου, ανεξάρτητα από το αν είναι υπέρβαροι ή όχι.
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου παχέος εντέρου ανεξάρτητα από το αν συνυπάρχει αυξημένο σωματικό βάρος.

Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη πολυπόδων στο παχύ έντερο.
Ιστορικό ορθοκολικού καρκίνου σε πρώτου και δευτέρου βαθμού συγγενείς πρέπει να το επισημαίνουμε στο γιατρό μας.

Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα. Αυτές είναι καταστάσεις στις οποίες το παχύ έντερο φλεγμαίνει για παρατεταμένες χρονικές περιόδους και μετά από χρόνια αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσπλασία.

Πιθανά συμπτώματα που πρέπει να μας κινητοποιήσουν

Ζητάμε τη συμβουλή ειδικού χειρουργού ή γαστρεντερολόγου όταν παρατηρήσουμε:

1. Αλλαγή στις συνήθεις του εντέρου μας με εναλλαγές διαρροιών ή/και δυσκοιλιότητας για μεγαλύτερο διάστημα των λίγων ημερών.

2. Αίμα κατά την κένωση ή μαύρα (όχι σκούρα) κόπρανα. Πολλές φορές αποδίδεται το αίμα σε γνωστή αιμορροϊδοπάθεια και καθυστερούμε την αναζήτηση συμβουλής από ειδικό.

3. Ανεξήγητη αδυναμία, αίσθημα κόπωσης ή/και απώλεια βάρους.

4. Αναιμία. Σε πτώση αιματοκρίτη συστήνεται ο ασθενής να προχωρήσει σε γαστροσκόπηση και κολονοσκόπηση.

5. Ανεξήγητα φουσκώματα στη κοιλιά και ψηλάφηση μάζας που δεν υπήρχε παλαιότερα.

Θεραπευτικές επιλογές

Ακρογωνιαίος λίθος στη θεραπεία της νόσου αποτελεί η χειρουργική αφαίρεση του όγκου με σωστές ογκολογικές αρχές. Συμπληρωματικές θεραπείες με χημειοθεραπευτικά και ανοσοθεραπευτικά φάρμακα καθώς και ακτινοθεραπεία αποτελούν εξίσου σημαντικές θεραπείες που δε πρέπει να παραλείπονται από ένα ολοκληρωμένο θεραπευτικό σχήμα.

Βέβαια ανάλογα με τον τύπο της βλάβης, τη θέση του στο σώμα και τη διασπορά τη δεδομένη στιγμή προκρίνονται διαφορετικά σχήματα γιαυτό και δεν είναι εύκολο να απαντηθεί παρά μόνο μετά από ογκολογικό συμβούλιο για κάθε ασθενή ξεχωριστά.

Το χειρουργείο, που περιλαμβάνει εκτομή τμήματος του γαστρεντερικού σωλήνα, οφείλει να γίνεται σε ασφαλές νοσοκομειακό περιβάλλον από έμπειρες χειρουργικές ομάδες. Το χειρουργείο μπορεί να γίνει είτε ‘ανοιχτά’ με κανονική μέση τομή είτε ελάχιστα επεμβατικά Λαπαροσκοπικά/Ρομποτικά μέσω μικρών οπών στο δέρμα.

Μύθος: Αν δε γίνει ανοιχτά το χειρουργείο -με τομή- δε θα γίνει σωστός ογκολογικός καθαρισμός.

Πραγματικότητα: Είτε το χειρουργείο γίνει ανοιχτά είτε ελάχιστα επεμβατικά οφείλει το αποτέλεσμα να είναι ακριβώς το ίδιο. Όλες οι μελέτες εδώ και 10ετίες δείχνουν ότι ελάχιστα επεμβατικά μπορείς να πετύχεις ακριβώς ισάξιο ογκολογικό αποτέλεσμα.

Η ανοιχτή χειρουργική υπολείπεται των ελάχιστα επεμβατικών (Ρομποτική/Λαπαροσκοπική) καθότι σημαντικές είναι οι παρενέργειες των μεγάλων τομών, όπως η απώλεια αίματος, ο πόνος μετά την επέμβαση, οι μετεγχειρητικές κήλες, η βραδεία ανάρρωση κ.α.

Μύθος: Αν γίνει Ρομποτικά το χειρουργείο θα είναι καλύτερα για τη ζωή μου.

Πραγματικότητα: Η Ρομποτική χειρουργική περιλαμβάνει ακριβώς τις ίδιες τομές με τη Λαπαροσκοπική Χειρουργική και δεν υπερέχει έναντι αυτής ούτε ογκολογικά ούτε σε επίπεδο ασφάλειας του ασθενή. Είναι τηλεχειρουργική που προσθέτει μόνο σε εργονομία του χειρουργού καθότι κάθεται ενώ στη Λαπαροσκοπική όχι. Δεν υπάρχει κανένα ‘ρομπότ’ που κάνει τη δουλειά του χειρουργού και αυτό πρέπει να είναι ξεκάθαρο προς το κοινό- ώστε να μην ενθουσιάζεται με φουτουριστικές έννοιες.

Μύθος: ‘Αύριο πρέπει να μπεις οπωσδήποτε χειρουργείο – είναι υπερεπείγον’

Πραγματικότητα: Ο καρκίνος είναι μια βραδέως εξελικτική διαδικασία των δικών μας κυττάρων που ξεφεύγουν από την ομοιοστατική συμπεριφορά του βιολογικού κυτταρικού προγραμματισμού. Χρειάζονται μήνες ή και χρόνια (ανάλογα τον τύπο) για να εξελιχθεί και άμα τη διαγνώσει του χρειάζεται σωστός προγραμματισμός από έμπειρους ιατρούς. Κάποιες φορές για καλύτερα αποτελέσματα επιβίωσης πρέπει να προηγηθεί χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία και μετά χειρουργική επέμβαση – ενώ κάποιες όχι.

Συμπερασματικά

Συχνό σφάλμα είναι να θεωρηθεί το πρόβλημά μας θέμα taboo και να μην απευθυνθούμε σε ιατρό της εμπιστοσύνης μας παρά να προσπαθήσουμε να ενημερωθούμε στο διαδίκτυο από ιστοσελίδες αμφίβολης επιστημονικής εγκυρότητας. Το ίδιο ισχύει και με συμπτώματα που πρέπει να τα αναφέρουμε στον ιατρό μας και όχι να καταφεύγουμε σε συμβουλές από το περιβάλλον μας.

Στην εποχή που ζούμε με τις τόσες ιατρικές δυνατότητες οι περισσότερες νόσοι πλέον είναι ιάσιμες. Το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να είμαστε τυπικοί στον ετήσιο έλεγχο μας, να ενημερωνόμαστε από τους ειδικούς και να καταφεύγουμε σε αυτούς μόλις αντιληφθούμε κάποια αλλαγή στις συνήθειες του σώματος μας.

Άρης Πλαστήρας
Χειρουργός Ογκολόγος Πεπτικού
Επιμελητής Α΄, Χειρουργική Ογκολογική Κλινική ΓΑΟΝΑ Άγιος Σάββας