Με τον όρο «συγγενής καρδιοπάθεια» εννοούμε τις όποιες ανωμαλίες διάπλασης της καρδιάς που φέρει μαζί του ένας άνθρωπος από την ημέρα της γέννησής του. Εδώ η λέξη «συγγενής» σημαίνει «εκ γενετής» και δεν πρέπει η χρησιμοποίηση του συγκεκριμένου όρου να συγχέεται με τη «συγγένεια» με την έννοια της κληρονομικότητας.
Πώς δημιουργούνται και πως αντιμετωπίζονται;
Οι συγγενείς καρδιοπάθειες εμφανίζονται σε περίπου 8-10 παιδιά ανά 1.000 γεννήσεις και συνήθως αποτελούν ένα τυχαίο γεγονός, καθώς η κληρονομικότητα έχει μικρή μόνο σχέση. Ένα σημαντικό ποσοστό αυτών, είναι ήπιας μορφής και δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα συμπτώματα για αρκετό χρονικό διάστημα μετά τη γέννηση, ενώ άλλοτε τα συμπτώματα είναι τόσο έντονα που το νεογέννητο νοσεί αμέσως μετά τη γέννηση του.
Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα με 100.000 γεννήσεις κάθε χρόνο τα 1.000 μωρά γεννιούνται με συγγενείς καρδιοπάθειες, ενώ υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή πάσχουν 40.000 έως 50.000 έφηβοι και ενήλικες. Ο μισός πληθυσμός είναι γυναίκες, οι περισσότερες βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία και διατρέχουν σημαντικούς κινδύνους σε περίπτωση εγκυμοσύνης αν δεν υπάρχει η συχνή και αυστηρή παρακολούθηση που απαιτείται.
Στην πραγματικότητα, οι συγγενείς καρδιοπάθειες δημιουργούνται πολύ πριν από την γέννηση όταν η καρδιά ή και τα αγγεία που βρίσκονται κοντά σε αυτήν δεν αναπτύσσονται φυσιολογικά κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ζωής. Τα παιδιά που γεννιούνται με συγγενή καρδιοπάθεια έχουν σήμερα μεγάλες πιθανότητες να ζήσουν μια κατά τα άλλα φυσιολογική ζωή. Άλλωστε κάποια είδη συγγενών καρδιοπαθειών, όπως οι ήπιες βαλβιδικές στενώσεις, χρειάζονται μόνο παρακολούθηση καθώς δεν επηρεάζουν σε κανέναν βαθμό την καθημερινότητα του πάσχοντα.
Στην εποχή μας όμως με τις νέες διαγνώσεις, τις σύγχρονες επεμβατικές θεραπείες και τις χειρουργικές αντιμετωπίσεις γίνεται ολοένα και πιο δυνατή η αποκατάσταση ακόμα και σε εκείνες τις περιπτώσεις που κάποτε μπορούσαν να θεωρηθούν «βαριάς μορφής». Μόλις οι γιατροί διαγνώσουν ότι ένα παιδί πάσχει από κάποια μορφή συγγενούς καρδιοπάθειας, προγραμματίζεται μια σειρά εξετάσεων σε εξειδικευμένα κέντρα, προκειμένου να αποφασισθεί εάν και πότε η χειρουργική αντιμετώπιση και επέμβαση είναι αναγκαία. Εδώ πρέπει να τονίσουμε, πως όπως κάθε παιδί είναι μοναδικό έτσι και η κάθε συγγενής καρδιοπάθεια είναι διαφορετική από την άλλη.
Η φυσικοθεραπεία στις συγγενείς καρδιοπάθειες
Όπως αναφέραμε και προηγουμένως οι συγγενείς καρδιοπάθειες είναι στην πλειονότητά τους πλέον αντιμετωπίσιμες λόγω των επιστημονικών εξελίξεων που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στους τομείς της καρδιοχειρουργικής και της καρδιολογίας. Ωστόσο, τόσο η αναπνευστική λειτουργία ενός παιδιού με συγγενή καρδιοπάθεια όσο και η μετέπειτα κινητική εξέλιξη χρειάζονται εξειδικευμένη φροντίδα. Εδώ έρχεται η φυσικοθεραπεία να παίξει καθοριστικό ρόλο, βελτιώνοντας σημαντικά την καθημερινότητα του παιδιού και την ποιότητα της ζωής του εν γένει.
Μέσω της φυσικοθεραπείας τα παιδιά με συγγενή καρδιοπάθεια γίνονται πιο λειτουργικά και κουράζονται λιγότερο στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Παράλληλα, βελτιώνεται σημαντικά ο καρδιακός ρυθμός και έτσι αποφεύγονται και πιθανές μετέπειτα επιπλοκές όπως ένα έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η φυσικοθεραπεία πολλές φορές γίνεται με τη μορφή παιχνιδιού για να έχει ενδιαφέρον για το παιδί. Συνήθως προτιμώνται αερόβιες ασκήσεις, των οποίων η διάρκεια και η ένταση εξατομικεύεται ανάλογα με την πρόοδο του ασθενούς. Κάθε φορά ο ασθενής αξιολογείται εκ νέου προκειμένου να διαπιστωθεί η βελτίωσή του. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως πάνω από το 80% των παιδιών με συγγενή καρδιοπάθεια, εφόσον τύχουν σωστής διάγνωσης και αντιμετώπισης, μπορεί να εργασθούν, να δημιουργήσουν οικογένεια και να ενταχθούν πλήρως στο κοινωνικό σύνολο.
Μιχάλης Σαμαράς
Φυσικοθεραπευτής
www.physionow.gr