Οι προοπτικές ανάταξης του ΕΣΥ

Είναι κοινή διαπίστωση ότι το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) δεν βρίσκεται στις καλύτερες μέρες του. Είναι πολλοί οι συμπολίτες μας, οι οποίοι διαπιστώνουν καθημερινά ότι οι χρόνοι αναμονής στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, τα διαθέσιμα ραντεβού στα Τακτικά Ιατρεία αλλά και ο προγραμματισμός των τακτικών χειρουργικών επεμβάσεων καθυστερούν σημαντικά με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να απευθύνονται σε ιδιωτικούς φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας, εκτινάσσοντας την ιδιωτική δαπάνη υγείας στα ύψη.

Έτσι, οι πολύωρες αναμονές στα Τ.Ε.Π των νοσοκομείων και οι πολύμηνες αναμονές για την πραγματοποίηση χειρουργείων, στα δημόσια νοσοκομεία, έχουν γίνει πλέον κοινός τόπος, ενώ την ίδια στιγμή υποβαθμίζεται συνέχεια η ποιότητα των παρεχόμενων πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας στις πόλεις και στα χωριά.

Ο θεσμός του οικογενειακού ιατρού ναυάγησε για άλλη μια φόρα λόγω της νοσοκομειοκεντρικής οργάνωσης του συστήματος υγείας στην Ελλάδα, του ελλιπούς σχεδιασμού και της πενιχρής κινητροδότησης των ιατρών να λάβουν μέρος σε αυτόν.

Την ίδια ώρα, πολλά νοσοκομεία της επαρχίας υποβαθμίζονται στην πραγματικότητα σε κέντρα υγείας, καθώς η ελλείψεις τους σε ιατρικό προσωπικό, οδηγούν σε κλείσιμο ή υπολειτουργία των κλινικών αλλά και των εργαστηρίων τους.

Επιπλέον, παρατηρείται εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία, μια μεγάλη εκροή ιατρικού αλλά και νοσηλευτικού προσωπικού προς το εξωτερικό αλλά και προς τον ιδιωτικό τομέα. Ένα σημαντικό τμήμα των αποφοίτων των ιατρικών σχολών στην Ελλάδα, επιλέγει να κάνει τόσο την ειδικότητα του, αλλά και να εργαστεί στη συνέχεια, στο εξωτερικό, ενώ ικανός αριθμός ιατρών αλλά και νοσηλευτών, επιλέγουν να παραιτηθούν από το ΕΣΥ και να αναζητήσουν την τύχη τους στο εξωτερικό, όπου οι μισθοί είναι πολλαπλάσιοι και οι συνθήκες εργασίας μακράν καλύτερες.

Επιπρόσθετα, δεν είναι καθόλου σπάνιες οι περιπτώσεις ιατρών που παραιτούνται από την θέση -πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης που καταλαμβάνουν- στο ΕΣΥγια να ιδιωτεύσουν και να συνάψουν -κάποιοι εξ αυτών- μια χαλαρή εργασιακή σχέση με το ΕΣΥ στο πλαίσιο των επ΄ αμοιβή παρεχόμενων υπηρεσιών, όπως τους δίνεται η δυνατότητα.

Παράλληλα με την γενική αποδόμηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και παρά τις προσπάθειες των Κυβερνήσεων της τελευταίας 15ετίας, η φαρμακευτική δαπάνη αλλά και η δαπάνη για την πραγματοποίηση εργαστηριακών ελέγχων, παραμένει αλόγιστα υψηλή σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Χαρακτηριστικά, μόλις στις 15/11/2023, ανακοινώθηκε από τον ΕΟΠΥΥ ότι σχηματίστηκε δικογραφία εις βάρος των νόμιμων εκπροσώπων 227 εταιρειών, για περισσότερες από 71.000 περιπτώσεις παράνομων εκτελέσεων συνταγογραφήσεων για επιθέματα, από τις οποίες επήλθε ζημία στον Οργανισμό ύψους 8.237.193,71 ευρώ. Την ίδια στιγμή ο απόλυτος αριθμός απεικονιστικών εξετάσεων (Αξονικές, ,Μαγνητικές κτλ.) που πραγματοποιείται στην Ελλάδα αγγίζει σε απόλυτους αριθμούς χώρες με πολλαπλάσιο πληθυσμό από την Ελλάδα.

Σύμφωνα με παλαιότερα στοιχεία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων Ιδιωτικής Πρωτοβάθμιας Υγείας (ΠΟΣΙΠΥ), οι Έλληνες ήταν κατά κεφαλήν οι πρώτοι στον κόσμο στην χρήση των μαγνητικών τομογραφιών, με 98,1 ανά́ 1000 κατοίκους, σε σχέση με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που ανέρχεται σε 47,7 ανά 1000 κατοίκους.

Δηλαδή, με άλλα λόγια, στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκαν 1,000,000 μαγνητικές τομογραφίες σύμφωνα με την έκθεση, έναντι 450,000 που έπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί. Ενώ ακόμη, σύμφωνα με τα ίδια δημοσιευμένα στοιχεία, 1 στους 3 Έλληνες έχει πραγματοποιήσει αξονική τομογραφία, φέρνοντας την Ελλάδα στην πρώτη θέση με 320,9 αξονικές τομογραφίες ανά 1000 κατοίκους, όταν η 2η Αμερική έχει 227,8 και το 3ο Βέλγιο μόλις 182,6.

Η έκθεση της κατάστασης στο ΕΣΥ πρέπει να αποτελέσει το έναυσμα για μια παραγωγική συζήτηση και κατάθεση προτάσεων προκειμένου να διασωθεί το σημαντικό κεφάλαιο του Ε.Σ.Υ στην Ελλάδα ώστε να μην πεταχτούν στον κάλαθο των αχρήστων οι αιματηρές προσπάθειες των Ελλήνων πολιτών, τα τελευταία 40 χρόνια, για την οικοδόμηση και τη διατήρησή του.

ΕΣΥ: Τι πρέπει να γίνει άμεσα

Συγκεκριμένα μερικά από τα άμεσα μέτρα που η Κυβέρνηση πρέπει να εξετάσει προκειμένου να μην καταρρεύσει πλήρως το ΕΣΥ είναι:

– Ο διπλασιασμός των μισθών των Ιατρών του Ε.Σ.Υ και η σημαντική μισθολογική αναβάθμιση των υπόλοιπων εργαζομένων σε αυτό. Μόνο έτσι μπορεί το Ε.Σ.Υ να γίνει ελκυστικό ξανά για τους γιατρούς και να ανακοπεί το τεράστιο κύμα φυγής των ιατρών από αυτό. Η χρηματοδότηση της εν λόγω πρωτοβουλίας μπορεί να γίνει με τον περιορισμό της αλόγιστης φαρμακευτικής και εργαστηριακής δαπάνης που συνεχίζει να υπάρχει καθώς και με την λελογισμένη εσωτερική ανακατανομή των πόρων που διατίθενται στην υγεία από τον προϋπολογισμό .

Η κατάρρευση του ΕΣΥ θα φέρει πολλαπλάσια κόστη στην ιδιωτική δαπάνη υγείας αλλά και στην λειτουργία τελικά του κράτους, το οποίο θα πρέπει να διαχειριστεί τελικά την επιδεινούμενη υγεία των πολιτών του.

– Την ουσιαστική εφαρμογή του θεσμού του Οικογενειακού Ιατρού με την ανάθεση του στις καθ’ ύλην αρμόδιες ειδικότητες της Γενικής- Οικογενειακής Ιατρικής, της Παθολογίας και της Παιδιατρικής, με το κατάλληλο on the job training και ικανή παροχή κινήτρων, προκειμένου να συμμετέχει στον θεσμό η μεγάλη πλειοψηφία των ιατρών του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα.

– Την αναδιαμόρφωση του χάρτη της Πρωτοβάθμιας Υγείας στην χώρα, την διασύνδεση της με υπηρεσίες κοινωνικής στήριξης όπως τα προγράμματα Βοήθεια στο Σπίτι, τα Δημοτικά Ιατρεία, τα Κέντρα Κοινωνικής Στήριξης, τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας κτλ. παράλληλα με την εισαγωγή ενός απλού, καθολικού προγράμματος πρόληψης για όλο τον πληθυσμό. Έχοντας τα παραπάνω ως προϋπόθεση, πρέπει να εφαρμοστεί επιτέλους, ένα αποτελεσματικό σύστημα gate-keeping, το οποίο θα επιτρέπει στον πληθυσμό να έχει διαρκή πρόσβαση στον προσωπικό του γιατρό, χωρίς να συνωστίζεται -τις περισσότερες φορές άσκοπα- στις αίθουσες αναμονής των νοσοκομείων.

– Τον ανασχεδιασμό του χάρτη υγείας για τα δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια νοσοκομεία της χώρας και την εισαγωγή κλειστού budget εξόδων για κάθε γιατρό, ανάλογα με την ειδικότητα και τον πληθυσμό ευθύνης του, προκειμένου να υπάρχει αποτελεσματικός έλεγχος των δαπανών και κατεύθυνση τους στους ασθενείς που πραγματικά τις χρειάζονται.

– Την τακτική αξιολόγηση όλων των λειτουργών υγείας με βάση την αντικειμενική επίτευξη συγκεκριμένων στόχων και την ανάλογη ανταμοιβή τους.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία και έχοντας μια εύθραυστη οικονομία η οποία δεν έχει μεγάλες αντοχές για αλόγιστες σπατάλες, πρέπει να συναποφασίσουμε ότι η διατήρηση ενός ισχυρού και αξιόπιστου δημόσιου πυλώνα στην υγεία, χρειάζεται αποφασιστικότητα, διάθεση για σύγκρουση με παγιωμένες πρακτικές που ζημιώνουν το κοινό όφελος, αλλά και εγκατάλειψη των όποιων ιδεολογικών αγκυλώσεων μας κρατούν δέσμιους σε ένα παρελθόν που δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σήμερα.

Μόνο έτσι θα ωφελήσουμε τελικά τους πολλούς αλλά και τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας.

• O Πέτρος Παππάς είναι Γενικός-Οικογενειακός Ιατρός/ Επειγοντολόγος
Διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
τ. Διευθυντής του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών του Γ.Ν Κιλκίς
Βουλευτής Κιλκίς με τον Σύριζα-ΠΣ