Πολυκυστικές ωοθήκες: Όλα όσα θέλετε να γνωρίζετε

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) θεωρείται σήμερα ότι σχετίζεται με πολλαπλά όργανα του γυναικείου σώματος. Φαίνεται να προκαλείται από μια σειρά ορμονικών διαταραχών, οι οποίες οδηγούν σε ποικίλα συμπτώματα.
Για πρώτη φορά το σύνδρομο περιγράφηκε το 1935 από τους Stein-Löventhal, από τους οποίους και πήρε αρχικά το όνομά του.

Σήμερα του αποδίδονται τρία κύρια χαρακτηριστικά:

1ον. Στο υπερηχογράφημα οι ωοθήκες παρουσιάζονται μεγάλες και με διαταραχή του στρώματος (ενός σημαντικού τμήματος της ωοθήκης). Επίσης, αναγνωρίζεται χαρακτηριστική πολυκυστική υφή (απαιτείται η παρουσία τουλάχιστον 12 ωοθυλακίων διαφορετικού μεγέθους ανά εικόνα), ενώ μπορεί να υπάρχουν και άλλα απεικονιστικά ευρήματα.

2ον. Αλλαγές στις ορμόνες του φύλου και όχι μόνο (χαρακτηριστική είναι η μεταβολή στην αναλογία των ορμονών FSH/LH, στο 1/3 των περιπτώσεων είναι ελαφρώς αυξημένη η προλακτίνη, ενώ αυξημένη είναι η τεστοστερόνη, η ανδροστενεδιόνη και η ινσουλίνη, φυσιολογική ή μειωμένη η SHBG και παρατηρείται και αντίσταση στην ινσουλίνη).

3ον. Κλινικά παρατηρούνται (όχι πάντα) στοιχεία αρρενοποίησης (όπως δασυτριχισμός), ακμή, διαταραχές του σωματικού βάρους (οι μισές γυναίκες με το σύνδρομο παρουσιάζουν παχυσαρκία), διαταραχές του εμμηνορρυσιακού κύκλου (όπως ολιγομηνόρροια), υπογονιμότητα, σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, δυσλιπιδαιμία και υπέρταση.

Στις γυναίκες με το σύνδρομο φαίνεται να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για καρκίνο του ενδομητρίου (πιθανώς λόγω των αυξημένων ανδρογόνων), καθώς και ελαφρώς αυξημένος κίνδυνος για καρκίνο των ωοθηκών. Ελαφρώς αυξημένος είναι και ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού (πιθανώς λόγω της αντίστασης στην ινσουλίνη και της αυξημένης τεστοστερόνης, χωρίς όμως αυτό να έχει αποδειχθεί).

Τα αίτια

Η αιτία του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών παραμένει άγνωστη, αν και τα ερευνητικά δεδομένα αυξάνονται. Φαίνεται να πρόκειται για πολυπαραγοντική διαταραχή της λειτουργίας των ωοθηκών.
Βασικό χαρακτηριστικό είναι οι συχνοί εμμηνορρυσιακοί κύκλοι χωρίς ωοθυλακιορρηξία (κύκλοι δηλαδή που δεν καταλήγουν στην παραγωγή ωαρίων που θα μπορέσουν να γονιμοποιηθούν), κυρίως λόγω της αυξημένης LH.

Πιθανολογείται ότι η αυξημένη ινσουλίνη στο αίμα διεγείρει μέσω υποδοχέων τον αυξητικό παράγοντα IGF-1, καθώς και το κυτόχρωμα P450, τα οποία με τη σειρά τους προκαλούν αυξημένη παραγωγή ανδρογόνων με τις ανάλογες κλινικές εκδηλώσεις.
Δεν έχει αποδειχτεί κάποια κληρονομική βάση του συνδρόμου, αν και ανευρίσκεται συχνά σε γυναίκες της ίδιας οικογένειας.

Θεραπεία

Το σύνδρομο αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα, ανάλογα με τη βαρύτητα της κάθε περίπτωσης.
Η άσκηση, η διατροφή και η αλλαγή του τρόπου ζωής, αποτελούν πολύ σημαντικές προτεραιότητες.
Η μετφορμίνη (γνωστό φάρμακο κατά του διαβήτη) θεωρείται σήμερα θεραπεία εκλογής (ιδιαίτερα σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, όπου συμβάλλει και στη διατήρηση ή βελτίωση της γονιμότητας).
Τα αντισυλληπτικά σκευάσματα αποτελούν βασική θεραπεία του συνδρόμου.

Μία ακόμη επιλογή συνιστά η επεμβατική θεραπεία που είναι γνωστή ως DRILLING (λαπαροσκοπική ηλεκτροκαυτηρίαση της επιφάνειας της ωοθήκης), ιδιαίτερα σε βαριές καταστάσεις όπου η συντηρητική αγωγή δεν έχει βοηθήσει επαρκώς.

Για κάποιες γυναίκες η ομοιοπαθητική αποτελεί, ενδεχομένως, μία εναλλακτική επιλογή.
Τέλος, σήμερα θεωρείται ότι στη βελτίωση των συμπτωμάτων ή και γενικά στη θεραπεία του συνδρόμου, μπορεί να συμβάλλει τόσο η ψυχοθεραπεία, όσο και οι ασκήσεις γιόγκα.

ΠΗΓΕΣ: Praxis der Gynäkologie und Geburtshilfe, OB/GYN secrets, CURRENT OB/GYN, Taschenatlas der Gyn/Geb. CHECKLISTE GYN und GEB. , medline, medscape

ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗ, Γυναικολόγος – Μαιευτήρας

efthimiadi.com